မဂၤလသုတ္ အစရွိတဲ့ သုတၱန္ေဒသနာ အေတာ္မ်ားမ်ားကို “အခါတစ္ပါးတြင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သာ၀တၳိျပည္ အနာထပိဏ္သူေဌး၏ အရံျဖစ္ေသာ ေဇတ၀န္ေက်ာင္း၌ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူ၏ (
ဧကံ သမယံ ဘ၀ဂါ သာ၀တၳိယံ ၀ိဟရတိ ေဇတ၀ေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ)” ဆုိတဲ့ နိဒါန္းနဲ႔ အစခ်ီေလ့ရွိပါတယ္။ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တဲ့ သုတၱန္ေဒသနာေတြက အလြန္မ်ားျပားတဲ့့အတြက္ ေဇတ၀န္ဟာ အလြန္အေရးပါတဲ့ ဗုဒၶသာသနိက ဌာနတစ္ခုျဖစ္တယ္ဆုိတာ အထူးေျပာစရာ မလိုလွပါဖူး။
ပေသနဒီေကာသလမင္းရဲ႕ သားေတာ္ ေဇတမင္းသား ပိုင္ခဲ့တဲ့ ဥယ်ာဥ္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေဇတ၀န္ (ေဇတ၀န) လုိ႔ အမည္ရပါတယ္။ အနာထပိဏ္သူေဌးက ဥယ်ာဥ္ေျမကို ေ႐ႊဒဂၤါးျပားခ်င္း အစြန္းခ်င္းထိစပ္ေအာင္ အျပည့္ခင္းၿပီး ေဇတမင္းသားထံက ၀ယ္ယူကာ ဘုရားရွင္ကို လွဴဒါန္းခဲ့တာပါ။ အနာထပိဏ္သူေဌးရဲ႕ သဒၶါတရားကို အားက်ၿပီး ေဇတမင္းသားက ေျမေနရာတကြက္ကို မေရာင္းေတာ့ပဲ ေက်ာင္းမုခ္ဦး ေဆာက္လုပ္လွူဒါန္းၿပီး ကုသိုလ္ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ အနာထပိဏ္သူေဌးက ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္အတြင္းမွာ ေက်ာင္းေဆာင္၊ တရားေဟာ ခန္းမေဆာင္၊ စႀကႍလမ္း၊ အိမ္သာ၊ မီးဖိုေဆာင္၊ ေရတြင္း၊ ေရကန္၊ ဇ႐ံုးအိမ္ (ေရေႏြးေငြ႔နဲ႔ ေခၽြးေပါင္းတဲ့ အခန္း) စတာေတြ ထည့္သြင္းၿပီး ခမ္းခမ္းနားနား ေဆာက္လုပ္ လွူဒါန္း ခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းေဆာင္ေတြကို မဆိုထားနဲ႔ ေက်ာင္းတိုက္မုခ္ဦးကေတာင္ အလြန္ ခမ္းနား ႀကီးက်ယ္ တယ္လို႔ အဆိုရွိပါတယ္။ တခါက ဘုရားရွင္နဲ႔ ၀ါဒၿပိဳင္မယ္ဆိုၿပီး လာတဲ့ တိတၳိတစ္ဦးဟာ ေက်ာင္း တိုက္မုခ္ဦးရဲ႕ ခမ္းနားမႈကုိ ျမင္တာနဲ႔ မ၀င္ရဲေတာ့ဘဲ ေၾကာက္႐ြံ႕တုန္လႈပ္ၿပီး ထြက္ေျပးဖူးေၾကာင္း ပလာယိတဇာတ္မွာ ေဖာ္ျပဖူးပါတယ္။
အေသာမင္းက ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းတိုက္မုခ္ဦးရဲ႕ တဖက္တခ်က္မွာ အျမင့္ေပ-၇၀ ေလာက္ရွိတဲ႔ ေက်ာက္တိုင္ တတိုင္စီ စိုက္ထူထားခဲ့ပါတယ္။ ဘယ္ဖက္ ေက်ာက္တိုင္ထိပ္မွာ ဓမၼစၾကာဘီး၊ ညာဖက္ ေက်ာက္တိုင္ထိပ္မွာ ႏြားလားဥသဘ႐ုပ္ထုေတြ ထုလုပ္ထားေၾကာင္း တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ဖာရွန္နဲ႔ ႐ႊန္က်န္တို႔ရဲ႕ မွတ္တမ္းေတြမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေက်ာင္းတိုက္မုခ္ဦးေနရာက ဒီေန႔ေခတ္ သာ၀တၳိ ျမန္မာေက်ာင္းေဟာင္းေနရာေလာက္မွာ ရွိတယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒီေက်ာက္တိုင္ ႏွစ္ခုရဲ႕ အေျခကို ႀကိဳးစား ရွာေဖြတူးေဖာ္ခဲ့ေပမယ့္ မေတြ႕ရေတာ့ပါဘူး။
ေအဒီ ၄၀၇-ခုႏွစ္ ရဟန္းေတာ္ ဖာရွန္ ေရာက္ခဲ့စဥ္က ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္ ေက်ာင္းတိုက္ အတြင္းမွာ အရံေက်ာင္းေဆာင္ ၉၈ ေက်ာင္းေလာက္ ရွိခဲ့ၿပီး၊ တစ္ေက်ာင္းမွအပ ေက်ာင္းေဆာင္ အားလံုးမွာ သံဃာေတာ္ေတြ သီတင္းသံုး ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေအဒီ ၆၃၇-ခုႏွစ္ ရဟန္းေတာ္ ႐ႊန္က်န္ေရာက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းတိုက္ႀကီးက ပ်က္စီးယိုယြင္းေနၿပီး ရဟန္းေတာ္အခ်ိဳ႕ပဲ က်န္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေနာင္မွာ ရဟန္းသံဃာမ်ားနဲ႔ ျပန္လည္ စည္ကားခဲ့ဟန္ရွိပါတယ္။ ၁၃-ရာစု ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လံုး၀ ပ်က္စီးတိမ္ ေကာသြားတဲ့အတြက္ ယခုအခါမွာ အုတ္ျမစ္ပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။
 |
| ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ ၁၁ ႏွင့္ ၁၂ |
ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္ အတြင္းမွာ ျပန္လည္တူးေဖာ္ထားတဲ့ ေက်ာင္းေဆာင္ အုတ္ျမစ္ေနရာေတြကို ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနက အမွတ္စဥ္ေတြ ထိုးထားပါတယ္။ သီရိလကၤာေက်ာင္းနဲ႔ မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္မွာရွိတဲ့ ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္ ဂိတ္ေပါက္ကေန ၀င္ၿပီး လူသြားလမ္း အတိုင္းသြားရင္ ေက်ာင္းေဆာင္အမွတ္ (၁၁) နဲ႔ (၁၂) ကို ေတြ႔ရပါမယ္။ ဆက္ၿပီးသြားရင္ ေက်ာင္းေဆာင္အမွတ္ (၁၉) ကို ေရာက္ပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းေဆာင္က ပေသနဒီေကာသလမင္းႀကီး ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့တဲ့
သာလာလဂါရကုဋိ (အင္ၾကင္းပင္ ေက်ာင္းေဆာင္) လို႔ ျမန္မာဆရာေတာ္မ်ားက ယူဆၾကပါတယ္။ သာလာလဂါရကုဋိ ဆိုတာက ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္ထဲမွာ ပင္မေက်ာင္းေဆာင္ႀကီး (မဟာေဂဟာနိ) ေလးေဆာင္ ရွိတဲ့အနက္က တစ္ေဆာင္ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းသုေတသန တူးေဖာ္မႈအရကေတာ့ အေစာဆံုး ခရစ္ႏွစ္ ၆-ရာစုေလာက္ကမွ တည္ထားခဲ့တာလို႔ ဆုိပါတယ္။ သံုးႀကိမ္တိုင္တုိင္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ မြမ္းမံခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းေဆာင္ရဲ႕ အခန္းတခန္းကေန ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၃၀-ခုႏွစ္က ေရးထိုးခဲ့တဲ့ ကဏၰကုဇၨဘုရင္ ေဂါ၀ိႏၵစႁႏၵရဲ႕ ေၾကးျပားကမၸည္းစာတန္းကို တူးေဖာ္ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ေဂါ၀ိႏၵစႁႏၵဆိုတာက မိဂဒါ၀ုန္က ဓမၼစၾကဇိနေက်ာင္းေဆာင္ကို လွူဒါန္းခဲ့တဲ့ ကုမာရေဒ၀ီရဲ႕ ခင္ပြန္းပါ။ သာ၀တၳိအနီးတ၀ိုက္က ႐ြာေပါင္း ၆-႐ြာကို ေဇတ၀န္ေက်ာင္း သံဃာကို လွဴဒါန္းခဲ့တယ္လို႔ ေရထိုးထားပါတယ္။ ဒီကမၸည္းစာမွာ ပါတဲ့ ႐ြာအမည္အခ်ိဳ႕က ယေန႔ထက္ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ ဒီေနရာဟာ သာ၀တၳိျပည္ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ရာ ေနရာအစစ္အမွန္ ျဖစ္ေၾကာင္း အတည္ျပဳဖို႔အတြက္ အေရးပါတဲ့ အေထာက္အထားတခု ျဖစ္တယ္လို႔ ေရွးေဟာင္းသုေတသန မွတ္တမ္းေတြက ဆိုပါတယ္။
 |
| ေက်ာင္းေဆာင္အမွတ္ ၁၉ (သာလာလဂါရကုဋိ) |
ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ (၁၁) နဲ႔ (၁၂) ရဲ႕ ေျမာက္ဖက္မွာ ရဟႏၲာမေထရ္ေတြရဲ႕ ဓာတ္ေတာ္ေစတီ ၈-ဆူ ရွိပါတယ္။ လမ္းအတိုင္း ဆက္သြားရင္ ျမန္မာဆရာေတာ္ေတြက
ရွင္သီ၀လိေက်ာင္းေဆာင္လို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ (၇) ကို ေရာက္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေဆာင္ အ၀င္၀မွာ ကုလားဘုန္းႀကီးေတြက စာ႐ြတ္ၿပီး အလွဴခံေနၾကပါတယ္။ ဘုရားခန္းေဆာင္ တခုပါ၀င္ၿပီး အုတ္နဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ ခပ္နိမ့္နိမ့္ ပန္းတင္ခံုေလး ရွိပါတယ္။ ဘုရားဖူးေတြက အဲဒီပန္းတင္ခံုေပၚမွာ အေမႊးတိုင္ ဆီမီးတိုင္ေတြ ထြန္းညွိ ပူေဇာ္ၾကပါတယ္။ ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္အတြင္းမွာ ေက်ာင္းေဆာင္ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိေပမယ့္ ဂႏၶကုဋိေက်ာင္း၊ အာနႏၵာေဗာဓိပင္နဲ႔ ရွင္သီ၀လိေက်ာင္းေဆာင္ ေနရာသံုးခုေလာက္မွာပဲ ဘုရားဖူးေတြ စည္စည္ကားကား ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းေလ့ရွိပါတယ္။ “လာဘ္လာဘေပါမ်ားရာမွာ ဧတဒဂ္ရတဲ့ ရွင္သီ၀လိရဲ႕ ေက်ာင္းေတာ္ရာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘုရားဖူးေတြက တခုပ္တရ ဆုေတာင္းပူေဇာ္မႈ ျပဳၾကတယ္” လို႔ ယူဆႏိုင္သလို၊ “သက္ေတာ္ထင္ရွား မရွိေတာ့ေပမယ့္ ရွင္သီ၀လိမေထရ္ရဲ႕ အမည္နာမနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေနရာဌာနေတြကေတာင္ ပူေဇာ္သကၠာရ အထူးကို ခံေတာ္မူရေသးတယ္” လို႔လည္း ေတြးယူႏိုင္ပါတယ္။
 |
| ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ ၇ (ရွင္သီ၀လိေက်ာင္းေဆာင္) |
အရွင္သီ၀လိေက်ာင္းေဆာင္ကေန အေရွ႕ဖက္ကို သြားရင္ လမ္းရဲ႕ ညာဖက္မွာ ေစတီ အမွတ္ (၁၇) နဲ႔ (၁၈) တို႔ ရွိပါတယ္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁-ရာစု ကုသွ်န္မင္းဆက္ေခတ္က တည္ထားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဓာတ္ေတာ္ၾကဳတ္၊ ဓာတ္ေတာ္သပိတ္တို႔ကို တူးေဖာ္ရရွိခဲ့တယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။ အဲဒီ ေစတီႏွစ္ဆူရဲ႕ ေတာင္ဖက္မွာ ေစတီအမွတ္ (၅) ရွိပါတယ္။ ဒီေစတီကလည္း ကုသွ်န္မင္းဆက္ေခတ္က တည္ထားခဲ့တာပါ။ ျမန္မာဆရာေတာ္ေတြက
ပူတိဂတၱ တိႆမေထရ္ရဲ႕ ဓာတ္ေတာ္ေတြကို ဌာပနာထားတဲ့ ေစတီလို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ တိႆမေထရ္က ေသြးစုနာလို အနာဖုေတြ ေပါက္ၿပီး တကိုယ္လံုး ျပည္ပုတ္ေသြးပုတ္ေတြ လိမ္းက်ံေနၿပီး ျပဳစုမယ့္သူ မရွိဘဲ တပါးတည္း ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ဗုဒၶျမတ္စြာကိုယ္တိုင္ ႂကြေရာက္ၿပီး ေရေႏြးႀကိဳကာ အနာေတြကို ေဆးေၾကာ သုတ္သင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ျပည္ေသြးေတြေပေနတဲ့ သကၤန္းေတြကိုလည္း ေရေႏြးနဲ႔ ဖြတ္ေလွ်ာ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ တရားဓမၼေဟာ ၾကားေပးၿပီးတဲ့ အဆံုးမွာ တိႆမေထရ္ ရဟႏၲာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမေထရ္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳတဲ့အခါမွာ ဓာတ္ေတာ္ေတြကို ေစတီတည္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဓမၼပဒအ႒ကထာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီေစတီ အေၾကာင္းကို တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ႐ႊန္က်န္ကလည္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္မယ္ ရွိတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတဲ့အတြက္ ယခုေတြ႕ဖူးေျမာ္ရတဲ့ ေစတီအမွတ္ (၅) ေနရာနဲ႔ ကြဲလြဲေနပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်သုေတသီ ကန္နင္ဟန္က တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ႐ႊန္က်န္ရဲ႕ မွတ္တမ္းကို မူတည္ၿပီး ေဇတန္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ ေပ-၅၅၀ အကြာမွာရွိတဲ့ အုတ္ပံုကုန္းျမင့္ေလးကို ဂိလာနရဟန္းေတာ္ကို ဗုဒၶျမတ္စြာ သူနာျပဳခဲ့တဲ့ အထိမ္းမွတ္တည္ခဲ့တဲ့ ေစတီလို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
 |
| ေစတီအမွတ္ ၅ (ဂိလာနရဟန္းအား သူနာျပဳရာ အထိမ္းအမွတ္ေစတီ) |
 |
| ေစတီငယ္ရွစ္ဆူႏွင့္ အေနာက္မွ ေစတီအမွတ္ (၅) |
 |
| ေကာသမၺကုဋိႏွင့္ စကၤမေစတီ |
လမ္းအတိုင္း အေရွ႕ဖက္ကို ဆက္သြားရင္ အာနႏၵာေဗာဓိပင္ကို ေရာက္ပါတယ္။ မ၀င္ေသးဘဲ လမ္းအတုိင္း ေျမာက္ဖက္ကို သြားတဲ့အခါ လမ္းရဲ႕ ညာဖက္မွာ ဗုဒၶျမတ္စြာ စႀကႍႂကြေတာ္မူရာ အထိမ္းအမွတ္ စကၤမေစတီ အုတ္ခံုရွိပါတယ္။ ဘယ္ဖက္မွာေတာ့ ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ (၃) ရွိပါတယ္။ “ဗလ အမည္ေသာ ရဟန္းေတာ္က ေကာသမၺေက်ာင္းရွိ ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ ေပးလွဴသည္” လို႔ ကမၸည္းစာပါတဲ့ မထုရာလက္ရာ ေက်ာက္ဆင္းတုတစ္ဆူကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာဟာ အနာထပိဏ္သူေဌး ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့တဲ့
ေကာသမၺကုဋိ (ႀကိဳ႕ပင္ ေက်ာင္းေဆာင္) ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။
 |
| ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ ၃ (ေကာသမၺကုဋိ) |
 |
| စကၤမေစတီ |
လမ္းအတိုင္း ေျမာက္ဖက္ကို ဆက္သြားေတာ့ ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ (၂) ကို ေရာက္ပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းေဆာင္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပဳျပင္မြမ္းထားခဲ့ၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အျပင္ဖက္ဆံုး အုတ္ျမစ္က ၈-ေပေလာက္ထူၿပီး၊ အေရွ႕အေနာက္ ၁၁၅-ေပ၊ ေတာင္ေျမာက္ ၈၉-ေပ ရွိပါတယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ သီတင္းသံုးေတာ္မူေလ့ရွိတဲ့
ဂႏၶကုဋိ (နံ႔သာ ေက်ာင္းေဆာင္) လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားကို ဖူးေျမာ္ဖို႔ ေရာက္လာၾကတဲ့ ဘုရားဖူးေတြက ပန္း၊ စႏၵကူး နံ႔သာေတြ ယူေဆာင္လာၿပီး ပူေဇာ္ေလ့ရွိၾကတဲ့တြက္ ဂႏၶကုဋိဆိုတဲ့ အမည္ရပါတယ္။ ဂႏၶကုဋိေက်ာင္းမွာ ျမတ္စြာဘုရား မၾကာခဏ သီတင္းသံုးေတာ္မူေလ့ရွိတဲ့ အတြက္ ဂႏၶကုဋိဆိုရင္ ျမတ္စြာဘုရား သီတင္းသံုးရာ ေက်ာင္းေဆာင္လို႔ အသိမ်ားၾကသလို၊ ေနာင္မွာ ဘုရားဆင္းတုေတာ္ေတြ ထားတဲ့ေက်ာင္းေဆာင္တိုင္းကို ဂႏၶကုဋိလို႔ဘဲ ေခၚေ၀ၚ သံုးစြဲေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ေရွ႕၀င္ေပါက္ အနီးက ပန္းတင္ခံုေပၚမွာ ေစတီပံု ေဖာ္ထားၿပီး၊ ဘုရားဖူးေတြက ေ႐ႊခ်ပူေဇာ္ထားၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ေက်ာင္းေဆာင္က ၾကက္ေျခခတ္ပံုစံရွိၿပီး ဘုရားခန္းက ၉-ေပ ပတ္လည္ေလာက္ က်ယ္ပါတယ္။ အုတ္ေဘာင္ေပၚမွာ ပန္းအနီ ပန္းအ၀ါေတြ ျဖန္႔ခင္းၿပီး ပူေဇာ္ထားတဲ့အတြက္ ပန္းရန႔ံေတြ ထံုသင္းေနပါတယ္။ ဂႏၶကုဋိတိုက္အတြင္း ဗုဒၶျမတ္စြာ သီတင္းသံုးေတာ္မူတဲ့ ကုတင္ေျခေထာက္တို႔ ခ်ရာေနရာကို ဘုရားရွင္တိုင္း မစြန္႔တဲ့ အ၀ိဇဟိတ ေလးဌာနမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားတဲ့အတြက္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အထြတ္အျမတ္ထားရာ ေျမျမတ္မဟာ ေနရာလို႔ ဆုိႏိုင္ပါတယ္။
 |
| ဂႏၶကုဋိေက်ာင္းတိုက္ေရွ႕ ပန္းတင္ခံုထက္မွ ေစတီငယ္ |
 |
| ပန္းနံသာတို႔ျဖင့္ ပူေဇာ္ထားသည့္ ဂႏၶကုဋိ |
မူလဂႏၶကုဋိေက်ာင္းေဆာင္က သစ္သားနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတာျဖစ္ၿပီး ဘံုစဥ္ ၇-ဆင့္ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ႂကြက္တစ္ေကာင္ ကိုက္ခ်ီသြားတဲ့ မီးစကေန ပိတာန္မ်က္ႏွာက်က္ကို မီးစြဲေလာင္ၿပီး ေက်ာင္းေဆာင္တခုလံုး ျပာက်သြားခဲ့အတြက္ အုတ္နဲ႔ ႏွစ္ထပ္ေက်ာင္းေဆာင္ ျပန္လည္ေဆာက္လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ေၾကာင္း ခရစ္ႏွစ္ ၄၀၀မွာ ေရာက္ခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ဖာရွန္က မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ခရစ္ႏွစ္ ၆၄၃-ခုႏွစ္ တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ႐ႊန္က်န္ေရာက္ခဲ့စဥ္ကေတာ့ ဂႏၶကုဋိေက်ာင္းေဆာင္အပါအ၀င္ ေဇတ၀န္တိုက္အတြင္းက ေက်ာင္းေဆာင္ အေတာ္မ်ားမ်ား လံုး၀ပ်က္စီးေနၿပီလို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ စပ္လို႔ တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ဖာရွန္ရဲ႕ ခရီးသြားမွတ္တမ္းမွာပါတဲ့
စႏၵကူး႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ အေၾကာင္းကို ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ၀ါတြင္းသံုးလ တာ၀တႎသာ နတ္ျပည္ ႂကြေနစဥ္မွာ ဘုရားရွင္ကို ဖူးျမင္လိုတဲ့ ဆႏၵေၾကာင့္ စႏၵကူးသားနဲ႔ ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ ထုလုပ္ၿပီး ျမတ္စြာဘုရား သီတင္းသံုးေတာ္မူေလ့ရွိတဲ့ ေနရာမွာ သီတင္းသံုးေစၿပီး ကိုးကြယ္ ခဲ့ပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရား ျပန္ႂကြလာတဲ့အခါ ႐ုပ္ပြားေတာ္က ေနရာကေနထၿပီး ဘုရားရွင္ကို ခရီးဦးႀကိဳဆိုတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ျမတ္စြာဘုရားက “သင္၏ ေနၿမဲေနရာ၌သာ စံေနေလာ့။ ငါဘုရား ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေသာအခါတြင္ သင္သည္ ပရိသတ္ေလးပါးတို႔အတြက္ ငါ၏ ကိုယ္စားျဖစ္ေပလိမ္မည္” လို႔ ဗ်ာဒိတ္ေပးေတာ္မူပါတယ္။ ဒီဆင္းတုေတာ္ဟာ ပထမဆံုး ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ျဖစ္ၿပီး ေနာင္လာေနာင္သားေတြက ဒီဆင္းတုေတာ္ရဲ႕ ပံုတူကို ကူးယူၿပီး ထုလုပ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ရဟန္းေတာ္ ဖာရွန္က မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ဂႏၶကုဋိေက်ာင္းေဆာင္ မီးစြဲေလာင္တဲ့အခ်ိန္က ဒီ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္က မီးထဲပါမသြားဘဲ ထူးထူးဆန္းဆန္း အနီးနားက ေက်ာင္းေဆာင္တခုမွာ ေျပာင္းၿပီးစံေနတာကို ျပန္ေတြ႔ရတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေထရ၀ါဒ ပါဠိ အ႒ကထာ က်မ္းစာေတြမွာေတာ့ ဘုရားရွင္လက္ထက္က ထုလုပ္ကိုးကြယ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ဒီစႏၵကူး႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ အေၾကာင္းကို မေတြ႔ရပါဖူး။ ထို႔အတူ ေရွးေဟာင္းသုေတသီေတြရဲ႕ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္အရ အေသာကမင္း ေခတ္ေလာက္အထိ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ ပံုေတာ္ကို ထုလုပ္ကိုးကြယ္ျခင္း မရွိခဲ့ၾကဘဲ၊ ဇာတ္နိပါတ္ပံုေတြ ထုလုပ္ရာမွာေတာင္ ဘုရားရွင္ကိုယ္စား ေဗာဓိပင္၊ ဓမၼစၾကာဘီးစတဲ့ သေကၤတေတြကိုပဲ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဂႏၶာရေဒသကို ဂရိဘုရင္ အလက္ဇန္းဒါး (Alexander the Great) က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ခဲ့တဲ့ ေနာက္ပိုင္းကာလမွာမွ ဂရိယဥ္ေက်းမႈေတြ ကူးလူး၀င္ေရာက္လာၿပီး ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ ႐ုပ္ပြား ဆင္းတု ေတာ္ကို ထုလုပ္တဲ့ အေလ့အထ ထြန္းကားလာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေတာ့ တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ ဖာရွန္ ဂႏၶာကုဋိတိုက္ထဲမွာ ဖူးေျမာ္ခဲ့ရတဲ့ စႏၵကူး႐ုပ္ဆင္းတုေတာ္ရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းက တဆင့္စကား ပါးစပ္ရာဇ၀င္ပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ဂႏၶကုဋိတိုက္ရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္မွာ ေက်ာင္းေဆာင္အမွတ္ G နဲ႔ F ရွိပါတယ္။ ေက်ာင္းေဆာင္အမွတ္ G က စတုဂံပံုရွိၿပီး အလယ္တြင္ ခန္းမကို ေဘးပတ္လည္က အခန္းေပါင္း ၂၆ ခန္း ၀န္းရံထားပါတယ္။ အလယ္ခန္းမထဲမွာ ၅-ေပခန္႔ ျမင့္တဲ့ အုတ္ပလႅင္ႀကီး ရွိပါတယ္။ အုတ္ပလႅင္ရဲ႕ မ်က္ႏွာစာနံရံကို ဘုရားဖူးေတြက ေ႐ႊခ်ထားပါတယ္။ ေအာက္ေျခမွာေတာ့ အေမြးတိုင္၊ဆီးမီပူေဇာ္ထားတဲ့အတြက္ မိႈင္းစြဲေနပါတယ္။ ဒီအုတ္ပလႅင္ႀကီးေပၚမွာ ဗုဒၶ ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ႀကီး တစ္ဆူ သီးတင္းသံုးခဲ့ဟန္ ရွိပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း ဒီေနရာဟာ ဘုရားရွင္ လက္ထက္က တရားေဟာ
ဓမၼာ႐ံုေက်ာင္းခန္းမလို႔ ယူဆၾကရပါတယ္။ ဒီဓမၼာ႐ံုေက်ာင္း ခန္းမေနရာမွာပဲ ဘုရားဖူးေတြ စုေပါင္းၿပီး ၀တ္ျပဳၾက၊ မဂၤလသုတ္စတဲ့ ပရိတ္ေတြ ႐ြတ္ဖတ္ ပူေဇာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
 |
| တရားေဟာခန္းမေဆာင္ |
 |
| တရားေဟာ ခန္းမေဆာင္ အုတ္ပလႅင္ |
ဂႏၶကုဋိေက်ာင္းေတာ္ရာနဲ႔ ဓမၼာ႐ံု ေက်ာင္းေတာ္ရာတို႔ရဲ႕ ေရွ႕ မနီးမေ၀းမွာ ေရတြင္း တတြင္း ရွိပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ဆြမ္းခံရာမွ ျပန္လာတဲ့အခါ ေျခေဆးေလ့ရွိတဲ့ ေရတြင္းလို႔ ဆိုပါတယ္။အခု အခါမွာေတာ့ တြင္းကို အဖံုး ဖံုးထားပါတယ္။ တြင္းက ေရကို လက္လႈပ္ေရတိုင္ကေန ဆြဲတင္ယူႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီတြင္းကေရကို အဓိ႒ာန္ျပဳၿပီး မ်က္ႏွာ၊ ဒူးေခါင္းစသည့္ ကိုယ္ခႏၶာ အစိတ္အပိုင္းေတြကို လိမ္းသပ္ေပးရင္ ေရာဂါဘယ ေပ်ာက္ကင္းေစႏုိင္တယ္လို႔ ျမန္မာဘုရားဖူးေတြက ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ အေစာင့္ ကုလားတဦးက ေရတိုင္ကို လႈပ္ကာ ဘုရားဖူးမ်ားအတြက္ ေရတင္ေပးၿပီး “႐ူပီး တဆယ္ ႐ူပီး တဆယ္” လို႔ု ေတာင္းေနပါတယ္။ အဖြဲ႔ထဲက ဘယ္သူမွေတာ့ ပိုက္ဆံေပးဟန္ မတူပါဘူး။
 |
| ဂႏၶကုဋိတိုက္အနီးမွ ေရတြင္း |
လူသြားလမ္းအတိုင္း ဂႏၶကုဋိတိုက္ရဲ႕ ေျမာက္ဖက္ကို ဆက္သြားရင္ ေက်ာင္းေဆာင္ အမွတ္ (၁) ကို ေရာက္ပါတယ္။ ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္ရဲ႕ ေျမာက္ဖက္ဆံုးမွာ တည္ရွိၿပီး ေတြ႕ရသမွ် ေက်ာင္းေတာ္ရာေတြထဲမွာ အႀကီးဆံုးလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အေတြ႔မ်ားတဲ့ ပံုစံအတိုင္း အလယ္မွာ ခန္းမေဆာင္ရွိၿပီး ေဘးပတ္လည္မွာ အခန္းငယ္ ၃၄-ခန္း ၀န္းရံထားပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းေဆာင္က ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထက္ေတာ္က
ကေရရိကုဋိ (ခံတက္ပင္ ေက်ာင္းေဆာင္) လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဂႏၶကုဋိနဲ႔ သိပ္အလွမ္း မေ၀းလွေပမယ့္ ဒီေက်ာင္းေတာ္ရာကို ဘုရားဖူးေတြ လာေရာက္ ေလ့လာဖူးေျမာ္ၾကတာ သိပ္မေတြ႕ရပါဘူး။
 |
| ေက်ာင္းေဆာင္ ၁ (ကေရရိကုဋိ) |
အဲဒီေနာက္ ဘုရားဖူးအဖြဲ႔က လမ္းအတိုင္း ေတာင္ဖက္ကို ျပန္လွည့္ၿပီး အာနႏၵာေဗာဓိပင္ ရွိရာကို သြားၾကပါတယ္။ အာနႏၵာေဗာဓိပင္ အေၾကာင္းကို ဇာတကအမွတ္ ၄၇၉ ကာလိဂၤေဗာဓိဇာတ္ အ႒ကထာမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရား ေဒသစာရီ လွည့္လည္ေနတဲ့အခါေတြမွာ ဘုရားဖူးလာတဲ့ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားေတြက အျခားပူေဇာ္စရာမရွိတဲ့အတြက္ မိမိတို႔ ယူေဆာင္လာတဲ့ ပန္းနံ႔သာေတြကို ဂႏၶကုဋိ တံခါး၀မွာသာ ခ်ၿပီးသြားရပါတယ္။ ဘုရားရွင္ ဖူးေျမာ္စဥ္ကလို ၀မ္းေျမာက္ပီတိ မျဖစ္ၾကရပါဘူး။ အဲဒီအေၾကာင္းကို အရွင္အာနႏၵာကေလွ်ာက္တဲ့အခါ သရီရေစတီ၊ ပရိေဘာဂေစတီ၊ ဥဒိႆေစတီလို႔ ေခၚတဲ့ ေစတီသံုးမ်ိဳးအနက္ ပရိေဘာဂေစတီထိုက္တဲ့ (ဗုဒၶဂယာက) မဟာေဗာဓိပင္ရဲ႕ မ်ိဳးကို ယူၿပီး ေဇတ၀န္ေက်ာင္း တံခါး၀အနီးမွာ စိုက္ဖို႔အတြက္ ဘုရားရွင္က ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ေဗာဓိမ်ိဳးေစ့ကို ရွင္မဟာေမာဂၢလာန္က တန္ခိုးနဲ႔ ယူေဆာင္ေပးၿပီး အနာထပိဏ္သူေဌးက စိုက္ပ်ိဳးခဲ့ပါတယ္။ အရွင္အာနႏၵက ေတာင္းပန္တဲ့အတြက္ပဲ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က ေဗာဓိပင္ရင္းမွာ တစ္ညတာ သမာပတ္ ၀င္စားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အရွင္အာနႏၵာရဲ႕ အစီအမံနဲ႔ စိုက္ပ်ိဳးခဲ့တဲ့ အတြက္ အာနႏၵာေဗာဓိလို႔ အမည္တြင္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ လက္ထက္ကတည္းက နယ္ကေန ဘုရားဖူး ေရာက္လာတဲ့ ရဟန္းေတာ္တို႔က အာနႏၵေဗာဓိကို ပန္းေတြနဲ႔ ပူေဇာ္ေလ့ ရွိၾကတယ္လို႔ ဇာတကအမွတ္၂၆၁ ပဒုမဇာတ္ အ႒ကထာမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘုရားဖူးေတြက အာနႏၵာေဗာဓိပင္ကို လက္ယာရစ္ပတ္ၿပီး ပူေဇာ္ၾကပါတယ္။ အိမ္မွာ ကိုးကြယ္ဖို႔အတြက္ က်ေနတဲ့ ေဗာဓိေညာင္႐ြက္ေတြကို ေကာက္ယူၾကပါတယ္။ ေဗာဓိေညာင္႐ြက္ကို ဥယ်ာဥ္ေစာင့္ ကုလားေတြကလည္း ေကာက္ၿပီး ေရာင္းေနပါတယ္။
 |
| အရွင္အာနႏၵာ အစီအမံျဖင့္ အနာထပိဏ္သူေဌး ေဗာဓိပင္စိုက္ပ်ိဳးပံု (သီရိလကၤာေက်ာင္းနံရံပန္းခ်ီ) |
 |
| အာနႏၵာေဗာဓိပင္ |
 |
| အာနႏၵာေဗာဓိပင္ |
No comments:
Post a Comment